Żylaki kończyn dolnych to problem, który dotyka miliony ludzi na całym świecie, a ich powstawanie wiąże się z kilkoma kluczowymi czynnikami. Główną przyczyną żylaków jest uszkodzenie zastawek żylnych i osłabienie ścian naczyń, co prowadzi do cofania się krwi i poszerzania żył. Ten proces często rozwija się przez lata, zanim zauważysz pierwsze widoczne objawy.
Twoje geny odgrywają znaczącą rolę w rozwoju żylaków – jeśli ktoś z Twojej rodziny miał ten problem, Twoje ryzyko znacznie wzrasta. Jednak to nie jedyny czynnik, który musisz brać pod uwagę. Tryb życia, wiek, płeć i nawet sposób, w jaki spędzasz czas w pracy, mogą wpływać na zdrowie Twoich żył.
Poznanie przyczyn powstawania żylaków pomoże Ci lepiej zrozumieć, dlaczego się pojawiają i jakie kroki możesz podjąć, aby zmniejszyć ryzyko ich rozwoju. W tym artykule dowiesz się o głównych czynnikach ryzyka oraz dodatkowych okolicznościach, które mogą przyczynić się do powstania tego problemu.
Przeczytaj także: https://www.krosno112.pl/artykul/25565,kliniki-pl-nowoczesny-sposob-na-swiadomy-wybor-swiadczen-medycznych
Główne przyczyny powstawania żylaków kończyn dolnych
Żylaki kończyn dolnych powstają głównie przez czynniki genetyczne, uszkodzone zastawki żylne, brak ruchu oraz nadmierną wagę ciała. Te elementy często działają razem i zwiększają ciśnienie w żyłach.
Predyspozycje genetyczne
Twoje geny odgrywają kluczową rolę w rozwoju żylaków kończyn dolnych. Jeśli rodzice lub dziadkowie mieli żylaki, Twoje ryzyko jest znacznie wyższe.
Dziedziczność wpływa na:
-
Elastyczność ścian żył – słabe naczynia krwionośne
-
Budowę zastawek żylnych – wrodzone wady struktury
-
Wytrzymałość tkanki łącznej – skłonność do rozciągania się
Niektóre osoby rodzą się ze słabszą tkanką żylną. To oznacza, że żyły łatwiej się rozszerzają pod wpływem ciśnienia krwi.
Badania pokazują, że jeśli oboje rodzice mieli żylaki, ryzyko ich wystąpienia u dziecka wynosi nawet 90%. Przy jednym rodzicu z żylakami ryzyko spada do około 60%.
Ważne: Predyspozycje genetyczne nie oznaczają, że na pewno dostaniesz żylaki. Odpowiedni styl życia może znacznie zmniejszyć to ryzyko.
Niewydolność i uszkodzenia zastawek żylnych
Zastawki żylne działają jak jednokierunkowe bramki w Twoich żyłach. Otwierają się, gdy krew płynie do serca, i zamykają, żeby zapobiec cofaniu się krwi.
Kiedy zastawki żylne są uszkodzone lub osłabione, krew zaczyna się cofać i gromadzić w dolnych częściach żył. To powoduje zwiększenie ciśnienia w żyłach.
Pod wpływem tego ciśnienia ściany żył rozciągają się i tracą elastyczność. Z czasem żyły stają się poszerzone, wydłużone i kręte – tak powstają żylaki.
Główne przyczyny uszkodzenia zastawek:
-
Wrodzone wady rozwojowe
-
Urazy kończyn dolnych
-
Przewlekła niewydolność żylna
-
Procesy zapalne w żyłach
Portal kliniki.pl podkreśla, że uszkodzone zastawki żylne to jedna z najważniejszych przyczyn żylaków.
Długotrwałe stanie lub siedzenie
Długotrwałe stanie lub siedzenie znacznie zwiększa ryzyko powstania żylaków kończyn dolnych. Dzieje się tak, ponieważ mięśnie nóg nie pomagają w przepychaniu krwi z powrotem do serca.
W normalnych warunkach mięśnie łydek działają jak pompa. Gdy się kurczą podczas chodzenia, pomagają pchać krew w górę przez żyły.
Podczas długotrwałego stania lub siedzenia ta pompa mięśniowa nie działa. Krew gromadzi się w dolnych częściach nóg, zwiększając ciśnienie w żyłach.
Zawody najbardziej narażone:
-
Fryzjerzy i kosmetyczki
-
Sprzedawcy i kasjerzy
-
Pracownicy biurowi
-
Kierowcy zawodowi
Już po 30 minutach w jednej pozycji ciśnienie w żyłach znacznie wzrasta. Dlatego tak ważne są regularne przerwy na ruch.
Nadmierna masa ciała i otyłość
Nadwaga i otyłość wywierają dodatkowy nacisk na żyły w Twoich nogach. Im więcej ważysz, tym większe ciśnienie w żyłach kończyn dolnych.
Dodatkowa tkanka tłuszczowa, szczególnie w obszarze brzucha, uciska na główne żyły w jamie brzusznej. To utrudnia przepływ krwi z nóg z powrotem do serca.
Otyłość często wiąże się również z małą aktywnością fizyczną. Brak ruchu dodatkowo pogarsza krążenie krwi w żyłach.
Wpływ nadwagi na żyły:
-
Zwiększone ciśnienie w żyłach
-
Utrudniony powrót krwi do serca
-
Osłabienie ścian naczyń krwionośnych
-
Zaburzenia pracy zastawek żylnych
Nawet niewielka redukcja masy ciała może znacznie poprawić kondycję Twoich żył. Utrata już 5-10 kg często przynosi widoczną ulgę w objawach żylaków.
Czynniki dodatkowe i okoliczności zwiększające ryzyko żylaków
Oprócz podstawowych przyczyn żylaków istnieją dodatkowe czynniki, które znacząco zwiększają ryzyko ich powstania. Ciąża i zmiany hormonalne, palenie papierosów oraz choroby naczyń mogą przyspieszać rozwój niewydolności żylnej.
Ciąża i wpływ hormonów
Ciąża to jeden z najważniejszych czynników zwiększających ryzyko żylaków u kobiet. W tym okresie w organizmie zachodzą poważne zmiany hormonalne.
Zwiększony poziom progesteronu osłabia ściany żył. Hormon ten powoduje rozluźnienie mięśni gładkich w naczyniach krwionośnych.
Rosnący brzuch wywiera coraz większy nacisk na żyły w miednicy. To utrudnia odpływ krwi z kończyn dolnych do serca.
Objętość krwi w organizmie ciężarnej wzrasta o około 40-50%. Większa ilość krwi oznacza dodatkowe obciążenie dla systemu żylnego.
Inne okresy hormonalne również zwiększają ryzyko:
-
Okres przed miesiączką (zespół napięcia przedmiesiączkowego)
-
Stosowanie antykoncepcji hormonalnej
-
Menopauza i terapia hormonalna
Hormony żeńskie estrogen i progesteron negatywnie wpływają na elastyczność żył. Dlatego żylaki dotykają kobiety znacznie częściej niż mężczyzn.
Wpływ palenia papierosów
Palenie papierosów to poważny czynnik ryzyka rozwoju żylaków kończyn dolnych. Nikotyna i inne toksyczne substancje zawarte w dymie tytoniowym uszkadzają naczynia krwionośne.
Palenie powoduje zwężenie naczyń i pogarsza krążenie krwi. Tlen dociera w mniejszych ilościach do tkanek, co osłabia ściany żył.
Główne skutki palenia dla układu żylnego:
-
Uszkodzenie śródbłonka naczyń
-
Zwiększone ryzyko zakrzepów
-
Pogorszenie elastyczności żył
-
Zaburzenia w gojeniu się ran
Substancje chemiczne z dymu tytoniowego przyczyniają się do stanów zapalnych w organizmie. To dodatkowo osłabia system żylny i zwiększa uczucie ciężkości nóg.
Osoby palące mają też większe ryzyko powikłań żylakowych. Owrzodzenia i zakrzepica rozwijają się u nich częściej niż u niepalących.
Wtórne choroby naczyń i żylaki wtórne
Żylaki wtórne powstają w wyniku innych chorób układu krwionośnego. Różnią się od żylaków pierwotnych, które mają przyczyny genetyczne lub związane ze stylem życia.
Najczęstsze przyczyny żylaków wtórnych:
-
Zakrzepica żył głębokich
-
Zespół pozakrzepowy
-
Guzy w jamie brzusznej
-
Choroby serca
-
Przewlekła niewydolność żylna
Wcześniejsza zakrzepica uszkadza zastawki żylne. Gdy zastawki nie działają prawidłowo, krew cofa się i gromadzi w żyłach powierzchownych.
Guzy w jamie brzusznej mogą uciskać główne żyły. To utrudnia odpływ krwi z kończyn dolnych i prowadzi do rozwoju żylaków.
Choroby serca wpływają na całość krążenia. Słabe serce nie może skutecznie pompować krwi, co prowadzi do zastoju w żyłach nóg.
